Traditionele wereldbeelden

Traditionele wereldbeelden

Mensen met een traditioneel wereldbeeld identificeren zich primair met hun specifieke groep, vaak op basis van hun familie/afkomst, religie, ideologie, en/of natie. Het traditionele wereldbeeld is daarom meer gericht op de gemeenschap dan op het individu. Het benadrukt het opofferen van jezelf voor het grotere goed of belang, dat meestal verband houdt met een transcendent doel of hogere roeping.

Traditionele wereldbeelden zijn ontstaan als reactie op brute of chaotische levensomstandigheden waarin egocentrisme domineerde. Dit wereldbeeld geeft daarom een gevoel van orde, groepsloyaliteit, en een hoger doel. Het helpt mensen verder te kijken dan hun eigenbelang, en het perspectief van anderen te nemen. Voor elkaar zorgen is belangrijker dan ‘het voor jezelf maken.’ Waarden als solidariteit, eerlijkheid, bescheidenheid, fatsoen, en dienstbaarheid staan centraal. Deze inherente sociale geneigdheid is een van de sterkste kanten van dit wereldbeeld.

Kennis

In de zoektocht naar waarheid kijken traditionelen naar het verleden, en minder naar de toekomst. Ze vertrouwen doorgaans op lang bestaande conventies, openbaringen, en dogma’s, en vertrouwen traditionele of religieuze autoriteiten. Dit wereldbeeld is vaak, maar niet altijd, religieus van aard, met een nadruk op een tamelijk letterlijke lezing van geschriften en doctrines.

Realiteit

Het traditionele wereldbeeld is doorgaans zowel theïstisch als dualistisch – met een centraal geloof in een allerhoogst goddelijk wezen, die op wonderbaarlijke wijze de wereld schiep, en boven die wereld staat (niet zozeer erin). Hoewel de natuur wordt gezien als door God geschapen, wordt ze als fundamenteel anders dan mensen beschouwd (die zijn geschapen naar Gods beeld). De relatie met de natuur wordt daarom vaak opgevat in termen van ‘heerschappij’ of ‘rentmeesterschap’ – mensen kunnen de natuur voor hun eigen doeleinden gebruiken, maar moeten er ook zorg voor dragen.

Identiteit en waarden

Traditionelen verkrijgen een gevoel van betekenis en eigenwaarde uit hun overtuigingen en hun bijdrage aan hun gemeenschap. Familie, geloof, traditie en dienstbaarheid aan hun gemeenschap of een gevoel van hogere roeping zijn vaak belangrijk. Door zich aan te passen aan de normen en idealen van hun groep voldoen ze aan hun behoeften aan acceptatie en prestatie. ‘Wet en orde’ heeft de nadruk. Sociale rollen en regels schrijven voor hoe men zich dient te gedragen, met nadruk op discipline, productiviteit, en conformiteit. Er is vaak een zwart-wit notie van goed en kwaad.

Maatschappij

Zoals zo vaak is de grootste kracht van dit wereldbeeld ook de grootste valkuil. De sterke identificatie met de eigen groep kan doorslaan in etnocentrisme, waarbij de eigen groep als beter dan andere groepen worden gezien. Dit kan ‘wij tegen zij’ worden. Het kan ook resulteren in een gevoel van dwang, waarbij mensen er niet bij horen als ze niet ‘de juiste’ dingen geloven of zich niet ‘goed’ gedragen. Tegelijkertijd biedt het traditionele wereldbeeld essentiële kwaliteiten voor het geheel, waaronder oprechte zorg voor anderen; een gevoel van discipline, zelfbeheersing en orde; en een toewijding aan iets groters of hogers.