De vier wereldbeelden

Deze tabel geeft een beknopt overzicht van de vier wereldbeelden en hun onderscheidende verschillen

Samenvattingen van de vier wereldbeelden

Traditionele wereldbeelden zien het universum als door God geschapen, en vinden waarheid en kennis in tradities, conventies, en geschriften. Ze benadrukken de groep, de gemeenschap en het gezin, evenals de noodzaak tot sociale rollen en regels, wet en orde. Ze houden vast aan waarden als solidariteit, veiligheid, discipline, conformiteit, dienstbaarheid, en geloof; en hebben vaak een gevoel van een hoger doel of roeping. Ze zien de natuur als een betekenisvolle, goddelijk geconstrueerde orde, die ze kunnen gebruiken maar ook moeten verzorgen. De grote kracht van dit wereldbeeld is zijn toewijding aan de groep, zijn discipline en orde, en zijn sociale waarden.

Moderne wereldbeelden zien het universum als een fysiek-mechanische, objectieve entiteit, en vinden waarheid en kennis in (empirische) wetenschap, rationaliteit, en logica. Ze benadrukken de waardigheid van het individu en wijzen optimistisch op de mogelijkheden voor (technologische) vooruitgang in de toekomst. Ze worden gedreven door waarden als prestatie, hedonisme, succes, status, macht, materieel comfort, en plezier. Ze zien de natuur als instrumenteel; een hulpmiddel voor menselijke doeleinden. De grote kracht van dit wereldbeeld is zijn toewijding aan individuele autonomie, waardigheid, en prestatie; rationaliteit en objectiviteit.

Postmoderne wereldbeelden zien het universum als relativistisch, pluralistisch, en gefragmenteerd, en vinden waarheid en kennis door middel van subjectieve en kwalitatieve manieren van weten, waaronder kunst en moraliteit. Ze leggen de nadruk op zelfexpressie, en staan ​​sceptisch tegenover de grote (vooral moderne) verhalen, die ze zien als onderdrukkend en in dienst van de machtigen. Ze worden gedreven door waarden als diversiteit, authenticiteit, verbeeldingskracht, inclusie, gelijkheid, en milieubewustzijn. Ze zien de natuur als een innerlijke, subjectieve bron. De grote kracht van dit wereldbeeld is de gevoeligheid voor het lijden van anderen en de toewijding aan sociale rechtvaardigheid.

Integratieve wereldbeelden zien het universum als een evoluerend, spiritueel betekenisvol geheel, en ze vinden waarheid en kennis door een integratie van methoden en paradigma’s, wetenschap en spiritualiteit. Ze benadrukken de noodzaak tot persoonlijke groei en zien ‘culturele evolutie’ als oplossing voor onze wereldwijde uitdagingen. Ze worden gedreven door waarden als zelfverwezenlijking, de zoektocht naar waarheid en wijsheid, en wereldwijde vrede en mededogen. Ze zien de natuur als intrinsiek waardevol en spiritueel significant; een partner om mee samen te werken. De kracht van dit wereldbeeld is het vermogen te integreren wat gefragmenteerd en gepolariseerd is.

Hier kun je meer lezen over de gemengde wereldbeeld resultaten, de categorie waarin mensen terechtkomen als ze niet hoog genoeg scoren op een van de vier wereldbeelden.

Context

Deze vier wereldbeelden – en vooral de traditionele, moderne en postmoderne – zijn algemeen erkend door filosofen en sociologen als onderdeel van het historische ontwikkelingstraject van culturele tijdperken in het Westen. Deze wereldbeelden spreken daarom over ideeën en waarden, patronen en structuren, die de meesten van ons kunnen herkennen in onze eigen ervaring.

Dit betekent dat deze wereldbeelden ideaal-typen zijn: idee-constructies die naar ‘pure’ of geïdealiseerde structuren en patronen verwijzen, die herkenbaar zijn in de wereld om ons heen maar over het algemeen niet bestaan ​​in pure vorm. Deze ideaal-typen dienen als analytische instrumenten die ons helpen orde aan te brengen in de schijnbare chaos van de sociale realiteit, en ‘door de bomen het bos te zien’.

En hoewel deze wereldbeelden zijn gevonden in onderzoek in een Westerse context, is er substantiële steun voor het idee dat deze wereldbeelden relevant en herkenbaar zijn voorbij het westen. Neem bijvoorbeeld de inzichten die naar voren komen uit de resultaten van de World Values ​​Survey, het grootste niet-commerciële, grensoverschrijdende, empirische tijdreeksonderzoek naar menselijke overtuigingen en waarden dat ooit is uitgevoerd.

Data-analyse door politicologen Ronald Inglehart en Christian Welzel stelt dat er twee belangrijke dimensies zijn van interculturele variatie in de wereld. Zoals hun resultaten laten zien, worden in de loop van de tijd en over de hele wereld enorme culturele veranderingen waargenomen, met een verschuiving van traditionele waarden dominant in meer agrarische samenlevingen (resonant met het traditionele wereldbeeld), naar seculier-rationele waarden in industriële samenlevingen (modern wereldbeeld). Evenals een verschuiving van overlevingswaarden naar zelfexpressie waarden dominant in postindustriële samenlevingen (resonant met het postmodern wereldbeeld).

Dit suggereert dat op zijn minst de traditionele, moderne, en postmoderne wereldbeelden ook buiten het Westen worden waargenomen. Het integratieve wereldbeeld wordt (nog?) niet duidelijk onderscheiden door de World Values ​​Survey, maar is uitgebreid beschreven door verschillende filosofen (bijvoorbeeld door Jean Gebser, en meer eigentijds door Ken Wilber) en wordt ook erkend in empirisch werk.

Tabel, onderzoek, en video-lezingen

In deze publicatie vind je een uitgebreidere versie van bovenstaande tabel (op p. 102), evenals een uitgebreid verslag van de studie waarop de Wereldbeelden Test is gebaseerd. Hier kun je meer lezen over de onderzoeksaanpak waarop de test is gebaseerd.

Hier vind je een korte video-lezing (22 minuten), in het Engels, waarin de vier wereldbeelden worden uitgelegd, evenals een benadering om deze wereldbeelden te begrijpen en ermee om te gaan. Daarnaast is er een videocollege dat spreekt over wat wereldbeelden zijn (9 minuten), en een die toelicht waarom het verkennen van onze wereldbeelden belangrijk en krachtig is (18 minuten) ~ beiden zijn in het Engels.